Als we al iets positief kunnen zeggen over de corona-pandemie, is het wel dat technologie, nog meer dan voorheen, zijn intrede heeft gedaan in ons dagdagelijks en professioneel leven. Wie kan zich vandaag nog voorstellen dat we voor corona nauwelijks aan video-vergaderen deden? Video-communicatiesystemen zoals Teams en Zoom hebben op verschillende manieren het leven van mensen veranderd en heeft remote werken voorgoed verankerd in onze samenleving. Minder verplaatsingen, minder tijdsverlies, minder kosten, we kennen allemaal de positieve effecten ervan. En ook justitie is noodgedwongen mee op de kar moeten springen en heeft moeten voorzien in een kader om digitale toepassingen mogelijk te maken. Ondertussen is de “videoconferentie” een juridisch begrip geworden en zijn verhoren via videosystemen in het kader van internationale rechtshulp, “akten op afstand” voor notarissen en videoconferenties voor deurwaarders juridisch geregeld.
Rechtbanken en video-conferentie
Wat rechtbankzittingen betreft, liggen de zaken iets moeilijker. Het corona-KB nr 2 van 9 april 2020 mag dan wel hebben voorzien in de mogelijkheid voor de rechter om bij een schriftelijke procedure alsnog een terechtzitting via video-conferentie te laten doorgaan, een algemeen wettelijk kader is er nog niet. Maar dat zit er allicht wel nog aan te komen tijdens de Vivaldi-legislatuur. Op 23 december 2022 heeft de Ministerraad immers een voorontwerp van wet goedgekeurd houdende organisatie van zittingen per videoconferentie in het kader van gerechtelijke procedures. Ondertussen hebben zowel de Hoge Raad voor Justitie en het Federaal Instituut voor de bevordering en de bescherming van de Rechten van de Mens hun advies afgeleverd mbt dit voorontwerp van wet en is het thans wachten op de verdere parlementaire procedure.
Maar ook als dit voorontwerp wet zou worden, kunnen we alleen maar vaststellen dat de “videoconferentie” als het nec plus ultra wordt aanzien om afstandszittingen in de rechtbank mogelijk te maken. Dit kan misschien de dag van vandaag nog zo zijn, maar moeten we ook geen rekening houden met de (nabije) toekomst? Moeten we niet verder kijken dan onze neus lang is en anticiperen op de Web3 en Web4 applicaties die ons van langsom meer zullen meenemen in de immersieve wereld, waar reële en de virtuele wereld stap per stap in elkaar zullen overvloeien?
Avatars in de rechtbank?
Hoe zullen we omgaan in de rechtbank met avatars,? Dat is een vraag die we ons moeten stellen. Ondertussen bevat de Microsoft Teams applicatie reeds de mogelijkheid om als avatar deel te nemen aan een teams-meeting. Laten we dit toe in een rechtszaal? En wat gaan we doen met een technologie zoals Microsoft Mesh, waarbij we als hologram aan een vergadering zullen kunnen deelnemen? Dit zijn vragen waar de Wetgever zich best nu al reeds mee bezig houdt en een juridisch solide kader voor digitale rechtbankzittingen creëert dat ook rekening houdt met de Web3 en Web4 technologieën.
Andere landen zijn deze stap wel aan het zetten. Begin dit jaar organiseerde een Colombiaanse rechtbank de allereerste rechtszaak in de metaverse. Op 15 februari 2023 werd door de administratieve rechtbank van Magdalena een hoorzitting in de metaverse georganiseerd. De magistraat, María Victoria Quiñones, volgde hiermee het verzoek van de openbare aanklager om de zaak in de metaverse te laten doorgaan, hetgeen ook door de beklaagde werd geaccepteerd. Een dergelijke metaverse-zitting was mogelijk door een aanpassing in de Columbiaanse wetgeving waardoor ook “geavanceerde informatietechnologie” in de rechtbank kon gebruikt worden. Video’s van deze zitting kan u onder andere bekijken op de website van het World Economic Forum( zie Colombia Just Held A Court Hearing In The Metaverse | World Economic Forum (weforum.org) ) De hoorzitting werd georganiseerd op het platform van Horizon Workrooms ontwikkeld door Meta en kreeg wereldwijd veel aandacht.
Deze metaverse-hoorzitting kan misschien als een stunt lijken, maar het is wel tekenend voor de technologische (r)evolutie waarmee we te maken hebben en die ongetwijfeld ook zijn weg naar justitie zal vinden. We kunnen dan ook maar beter wetgevend voorbereid zijn en, waarom niet, een Europese voortrekkersrol spelen.
Meer informatie?
Voor meer informatie kan je terecht bij @MichelMaus via infotax@bloom-law.be.
